اختلال طیف اتیسم (Autism Spectrum Disorder – ASD)
یک اختلال تکاملی عصبی است که در اوایل کودکی آغاز میشود و بر ارتباط، تعامل اجتماعی و الگوهای رفتاری اثر میگذارد. در این اختلال شدت و نوع علائم میتواند در هر فرد متفاوت باشد.
علائم اصلی اتیسم
علائم بر اساس معیارهای DSM-5:
1. اختلال در ارتباط و تعامل اجتماعی
- دشواری در برقراری تماس چشمی
- مشکل در استفاده یا درک حالتهای چهره و زبان بدن
- ناتوانی در آغاز یا ادامه مکالمه
- پاسخ غیرمعمول به صدا یا نام
2. الگوهای رفتار و علائق محدود و تکراری
- حرکات تکراری (مثل دستزدن، تکان دادن بدن)
- وابستگی شدید به روالها و مقاومت در برابر تغییر
- علائق شدید و محدود به موضوعات خاص
- واکنش غیرعادی به صدا، نور، بو یا لمس
علائم همراه
- تأخیر در رشد زبان
- مشکلات حرکتی ظریف یا درشت
- اضطراب، بیشفعالی یا حساسیت حسی
- گاهی مشکلات خواب و تغذیه
علل احتمالی
- عوامل ژنتیکی (وجود ژنهای مرتبط)
- عوامل محیطی در دوران بارداری (عفونت، تماس با مواد سمی)
- تفاوت در ساختار یا عملکرد مغز
روشهای تشخیص
- ارزیابی بالینی توسط روانپزشک یا روانشناس کودک
- مشاهده رفتاری در محیطهای مختلف
- مصاحبه با والدین و پرسشنامههای استاندارد (مثل ADOS، CARS)
- بررسی شنوایی، بینایی و عملکرد شناختی
درمان و مداخلات
1. مداخلات رفتاری
- Applied Behavior Analysis – ABA برای آموزش مهارتها و کاهش رفتارهای مشکلساز
- TEACCH برای سازماندهی محیط و برنامه با کمک نشانههای بصری
2. کاردرمانی (Occupational Therapy)
- برنامههای یکپارچگی حسی برای مدیریت حساسیت یا کمحسی
- تمرینات مهارتهای حرکتی ظریف و فعالیتهای روزانه
3. گفتاردرمانی (Speech Therapy)
- بهبود گفتار، زبان و ارتباط غیرکلامی
- استفاده از سیستمهای ارتباط جایگزین در موارد شدید
4. آموزش خانواده
- آموزش والدین برای انجام تمرینات در خانه
- ارائه راهکارهای مدیریت رفتار و ارتباط
نکات کلیدی
- شروع مداخله در سنین پایین، پیشآگهی عملکردی کودک را بهبود میدهد.
- درمان باید چندرشتهای و شخصیسازیشده باشد.
- پیگیری منظم برای ارزیابی پیشرفت ضروری است
اوتیسم کودک - علائم اوتیسم - درمان اوتیسم - کاردرمانی اوتیسم - گفتاردرمانی اوتیسم - اتیسم کودکان - علائم اتیسم - درمان اتیسم - کاردرمانی اتیسم - گفتاردرمانی اتیسم