فلج مغزی (Cerebral Palsy – CP)
یک اختلال دائمی در حرکت و وضعیت بدن است که ناشی از آسیب یا ناهنجاری در مغز در حال رشد میباشد. این آسیب معمولاً پیش از تولد، در زمان تولد یا در اوایل دوران نوزادی رخ میدهد و باعث مشکلات حرکتی، تعادل، کنترل عضلات و گاهی گفتار یا شناخت میگردد.
انواع فلج مغزی
- اسپاستیک (Spastic CP)
- شایعترین نوع
- افزایش تون عضلانی (خشکی و گرفتگی)
- حرکات آهسته و محدود
- آتتوئید / دیسکینتیک (Athetoid CP)
- حرکات غیرارادی، پیچشی یا کند
- مشکل در کنترل حرکات دقیق
- آتاکسیک (Ataxic CP)
- اختلال تعادل و هماهنگی
- حرکات لرزشی و ناپایدار
- ترکیبی(Mixed CP)
- ترکیب علائم چند نوع فلج مغزی
علائم بالینی
- تأخیر در رسیدن به مراحل رشدی (نشستن، راه رفتن)
- سفتی یا شلی غیرطبیعی عضلات
- حرکات غیرارادی یا اسپاسم
- مشکلات تعادل، هماهنگی و وضعیت بدن
- دشواری در گفتار و بلع
- مشکلات بینایی و شنوایی در برخی بیماران
علل و عوامل خطر
- کمبود اکسیژن حین زایمان (آسفکسی)
- خونریزی یا سکته مغزی در نوزاد
- عفونتهای دوران بارداری (مانند توکسوپلاسموز، سرخجه)
- آسیبهای مغزی اولیه
- نارس بودن یا وزن کم هنگام تولد
تشخیص
- معاینه دقیق حرکتی و عصبی توسط متخصص مغز و اعصاب یا کاردرمانی
- بررسی تاریخچه پزشکی و شرایط تولد
- تصویربرداری مغزی (MRI یا CT Scan)
- ارزیابی رشد و عملکرد حسی – شناختی
درمان
1. کاردرمانی (Occupational Therapy)
- بهبود مهارتهای روزمره و استقلال
- تمرینات حرکتی ظریف و درشت
- آموزش استفاده از وسایل کمکی (اسپلینت، ویلچر)
2. فیزیوتراپی (Physiotherapy)
- کشش و تقویت عضلات برای پیشگیری از دفورمیتی
- تمرینات تعادل و هماهنگی
- استفاده از تکنیکهای Bobath یا PNF
3. گفتاردرمانی (Speech Therapy)
- بهبود گفتار، بلع و ارتباط
- آموزش روشهای ارتباط جایگزین در موارد شدید
4. درمان دارویی و جراحی
- داروهای ضداسپاسم (باکلیفرن، دیازپام، باکلوفن)
- تزریق سم بوتولینوم (Botox) برای کاهش اسپاستیسیته
- جراحی ارتوپدی یا جراحی کاهش اسپاسم (مثل Selective Dorsal Rhizotomy)
نکات کلیدی
- فلج مغزی یک بیماری پیشرونده نیست اما درمان و توانبخشی مادامالعمر ضروری است.
- درمان زودهنگام باعث پیشگیری از تغییر شکل مفاصل و بهبود کیفیت زندگی میشود.
- رویکرد باید چندرشتهای باشد: کاردرمانی، فیزیوتراپی، گفتاردرمانی، ارتوپدی، روانشناسی.
فلج مغزی کودک - علائم فلج مغزی - درمان فلج مغزی - کاردرمانی فلج مغزی - گفتاردرمانی فلج مغزی